Oюуны чадвараа гайхуулж “Алтан баззер”-ийн эзэн болсон шүү!
А. Янжаа гэж энэ охиныг би багаас нь сайн мэдэх боловч насанд хүрсэн цагаас нь хойш хол амьдрах болж ингэж тавтай ярилцаж байгаагүй. Тэрээр надад үнэхээр л яахын аргагүй гоц авьяастай, сурч мэдэх хийж бүтээх их хүслээр жигүүрлэсэн залуухан бүсгүй болж төлөвшиж яваа шиг санагдав.
Дөнгөж хорь шүргэх насан дээрээ 10 гаруй гадаад хэлээр ярьж Дэлхийн аварга болно гэдэг тэр бүр хүний чадах зүйл бишээ. Тэрээр саяхан болсон ой тогтоолтын Дэлхийн аваргын тэмцээнд оролцож эмэгтэй ганцаарчилсан төрөлд алтан медаль хүртэж аварга болсон төдийгүй багаараа мөн аваргын цом авсан амжилт үзүүлсэн байна.
А.Янжаа одоо Стокгольм хотод амьдардаг бөгөөд Стокгольмын их сургуульд эдийн засгийн чиглэлээр суралцаж байна. Би түүнтэй ярилцлагаа түүний амжилт авьяастай нь холбоотой юу эсвэл хөдөлмөртэй нь холбоотой юу гэсэн асуултаар эхэлсэн юм.
Анх яагаад энэ ой тогтоолын буюу оюу ухааны гимнастик ч гэж хэлж болох энэ төрлийг сонирхох болов? Үүнд гоц авьяас илүү хэрэгтэй байдаг уу эсвэл дасгал сургуулилтаар ой тогтоолтоо сайжруулж болдог уу?
Би анх Америкийн нэгэн ой тогтоолтын аваргын тухай ном уншсэн юм. Тухайн үед тэр хүний амжилт, амьдрал надад маш сонирхолтой санагдсан. Тэгээд би Швед улсад ийм ой тогтоолтын тэмцээн болдог эсэх талаар интернэтэээр судалж улмаар Шведийн багт мэйл бичсэн. Удалгүй надад 5 дугаар сард нэгэн тэмцээн болно түүнд ороод өөрийгөө сориод үзэж болно гэсэн хариу ирсэн. Тэр үед 5 сарыг хүлээх их удаан юм шиг санагдаад би энэ чиглэлээр хичээллэдэг Дэлхийн хоёр удаагийн аварга найзынхаа зөвлөснөөр Германд бэлтгэл хийж эхэлсэн. Мөн тэндээ анхныхаа тэмцээнд орсон. Би хичээллэж удаагүй ердөө л нэг долоо хоног бэлтгэл хийсэн байтал гайгүй сайн амжилт үзүүлсэн.
Энэ явдал надад урам зориг өгч би ой тогтоолтоор тууштай хичээллэхээр шийдсэн. Би нэг зүйл сонирхвол тухайн үедээ тэр зүйлдээ их гүн гүнзгий татагдаж ордог хүн шиг санагддаг. Тэгээд л удалгүй Шведийн аварга шалгаруулах тэмцээнд орж бас сайн амжилт үзүүлсэн. Гэхдээ миний энэ спортоор хичээллэсэн цаг тийм ч их биш. Миний цуглуулсан рейтингийн нийт оноо анх эхэндээ 2000 байсан одоо 5000 болсон. Чансаагаараа дэлхийд тэргүүлдэг тамирчид 8000 хүртэл оноотой байдаг. Үүнд хүрэхийн тулд миний хувьд би улам их хөдөлмөрлөх хэрэгтэй гэж боддог. Манай багийн Дэлхийн хоёр удаагийн аварга найз маань үнэхээр хөдөлмөрч хүн, маш олон цагаар уйгагүй хичээллэдэг. Мөн зөвхөн ой тогтоолт ч биш өөр олон зүйл дээр амжилт гаргаж яваа залуу байдаг. Тэгэхээр би аливаа зүйлд авьяас билгээс гадна хөдөлмөр их чухал гэдэгт итгэдэг.
Саяхан Хятад улсын Хайкоу хотод болж өнгөрсөн Дэлхий аваргын тэмцээний талаар Шведийн өдөр тутмын сонин дээр бид цомхон багтай орж олон хүний бүрэлдэхүүнтэй Монголын хүчтэй багийг ялж аварга боллоо гэж бичсэн байсан. Энэ тэмцээнийхээ талаар сонин сайхан ярина уу?
Миний хувьд би хүний нэр тогтоолтын төрөлд 218 хүний нэр царайг 15 минутын туршид цээжилж үүнээс 185 хүний нэрийг зөв тогтоосон амжилтаар энэ төрөлдөө Дэлхийн аваргын алтан медаль авсан. Шведийн баг 3 хүний бүрэлдэхүүнтэй оролцсон. Манай Монголын баг их олон хүний бүрэлдэхүүнтэй жил болгон амжилттай оролцдог хүчтэй өрсөлдөгчдийн тоонд ордог. Миний хувьд багаасаа Швед улсад амьдарч байгаа тул Швед улсын нэрийн өмнөөс тэмцээнд оролцсон. Багийн дүнг гаргахдаа хамгийн сайн оноо авсан 3 хүний нийлбэр дүнгээр гаргадаг. Ингээд манай багийн өөр хоёр гишүүн дэлхийн их мастерийн зэрэгтэй тамирчид бид гурвын онооны нийлбэр дүн багаараа дэлхийн аваргын болзол хангасан. Манай монгол залуус энэ спортоор олон жил их хүч хөдөлмөр зарцуулан хичээллэж байгаа нь сайхан байсан. Би өөрөө Монгол хүн тул манай Монголын баг бас энэ тэмцээнд их амжилттай оролцсонд надад маш сайхан санагдаж сэтгэл их хөдөлж байсан.
Тэр их зүйлийг ийм богино хугацаанд цээжилж тогтооно гэдэг мэдээж их амаргүй зүйл. Чиний хувьд цээжлэх техник арга барил байдаг уу?
Тэгэлгүй яахав мэдээж хэрэг техник арга барил эзэмших нь их чухал. Би өөрөө аливаа зүйлийн онцлогыг холбож өөр зүйлтэй зүйрлүүлж тогтоодог техниктэй. Хэл сурахад ч гэсэн энэ аргаа хэрэглэдэг. Миний эмээ намайг Дэлхийн аварга болоод ирэхэд надад нэг сайхан дурсамж ярьсан. Манай өвөө Г.Бэгзсүрэн гэж социализмын үед Гутлын үйлдвэрийн Намын хорооны даргаар бараг насаараа ажилласан хүн байсан. Гутлын үйлдвэр тэр үед бараг 3000 орчим ажилтнуудтай их том үйлдвэр байсан гэдэг. Харин өвөө маань тэр бүх олон хүнийг овог нэр, хийдэг ажил бүр гэр бүл ахуй амьдралыг нь нэг бүрчлэн мэддэг хүн байсан гэж ярьсан. Тэгээд эмээ намайг өвөөгийнхөө тэр чанарыг авч дээ гэж хэлсэн нь бас их сайхан санагдсан.
Гадаад хэл гэснээс чи багаасаа швед хэлээр төлийгүй англи хэлээр их чөлөөтэй ярьдаг байсан. Өөр хэл нэмж сурав уу. Одоо хэдэн хэлээр ярьдаг вэ?
Би анх Монголоос их бага байхдаа Шведэд очиж байсан. Анх хүүхэлдэйн кино англи хэл дээр үзсээр байгаад нэг мэдэхэд ойр зуурын зүйл ярьдаг болчихсон байсан гэж ээж маань хэлдэг. Тэгээд цэцэрлэг сургуульд ороод швед, англи хэлийг заалгаж эхэлсэн. Би багын л хэл их сонирхдог хүүхэд байсан. Анх арван настайдаа франц хэл сурахаар сонирхож ээжээсээ гуйсаар байгаад оройн цагийн курст орж сурсан. Сургууль дээр франц хэлний курс байгаагүй тул оройн цагийн курст том хүмүүстэй бүр 50 гарсан хүмүүстэй хамт сурдаг байсан их инээдтэй. Одоо би швед, англи, франц, испани, итали, герман, Бразилийн португал, африкийн свахили, япон, хятад, каталан, папиаменту, дани, норвеги зэрэг хэлүүдээр ярьдаг. Мэдээж эх хэлээ бүр сайн эзэмшинэ гэж хичээж байгаа. Би сүүлийн үед монгол хэлээ сайжруулах зорилгоор монгол ном их уншдаг болсон.
Дөнгөж хорьхон насандаа ийм олон гадаад хэлээр ярьж бичиж сурна гэдэг амаргүй зүйл. Чиний олон хэл богино хугацаанд сурсны нууц нь юу вэ. Энэ чиний юмыг хурдан тогтоодог ой сайтай байдалтай чинь холбоотой юу? Эсвэл өөр нууц байна уу?
Миний эдгээр хэлнүүдийг эзэмшсэн түвшин харилцан адилгүй өөр өөр түвшинд байгаа. Мэдээж бүгдийг нь төгс төгөлдөр эзэмшсэн гэж хэлэхгүй. Зарим нэг хэлээ сайжруулах хэрэгтэй байгаа л даа. Хэл сурахад багаасаа гадаад хэл сурч эхлэхээр цааш өөр хэл сурахад их дөхөмтэй байдаг. Мөн би үг өгүүлбэрийг тогтоохдоо хялбарчилж ижил төстэй зүйлтэй холбож тогтоохоор зүгээр л нэг үг цээжилснээс илүү амархан тогтоогддог. Мөн үнэхээр тэр хэлийг сонирхож сурах гэсэн хүсэл байх хэрэгтэй. Түүнээс биш би үүнийг заавал сурах ёстой гэж өөрийгөө хүчлэх надад дэмий юм шиг санагддаг. Би бас их олон найзтай. Өөр өөр үндэстэн олон хүмүүстэй харилцаж найзалдаг. Тэгээд найзууд маань бас надад тухайн хэлээр сайн ярьж сурахад тусалдаг. Мөн би багаасаа ном их унших дуртай. Сонирхсон зүйлээ тухайн хэл дээр нь уншихаар үгийн баялаг нэмэгдэж бичгийн чадвараа сайжруулахад их нөлөөлдөг гэж боддог. Тухайн хэлээр кино үзэх бас тухайн орон уруу аялах хэл сурахад их хэрэг болдог.
Африкийн хэл гэснээс чамайг гимнази буюу ахлах сургуулийн нэг жилээ Африкийн Кени гэж улсад өнгөрүүлсэн гэж сонссон. Яагаад Швед шиг ийм хөгжилтэй сайхан газраас ядуу Африкийн орон уруу явж сурах болсон билээ.
Тэрийг би өөрөө ч их гайхдаг юм. Бүр бага байхдаа 4, 5 настай байхдаа ээжээ би Кени явмаар байна гэж байсан гэсэн. Их сонин чухам яагаад тэгснийг ёстой мэдэхгүй. Харин гимназ төгсөхийн өмнөх жил манай гимназийн найз залуу Кенид нэг жил Шведийн гимназид суралцахаар явсан юм. Би хүүхдийн гэнэн зангаар тэр найзыгаа их санадаг тэгээд л Кени явахаар шийдэж байлаа. Ээж маань хэдий намайг таньж мэдэхгүй Африкын орон уруу явах гэж байсан ч хориогүй миний хувийн шийдвэрт хүндэтгэлтэй хандсан. Би Кенид өнгөрүүлсэн нэг жил их зүйлийг сурч мэдсэн. Тэндхийн жирийн хүмүүс их ядуу амьдралтай. Гэхдээ тэд сэтгэлийн хөдөлгөөн ихтэй, гоё дуулж бүжиглэдэг, халуун газрын хүмүүс болохоор энэ зан нь Шведүүдээс их өөр, сайхан санагдсан. Дулаахан нарлаг цаг агаар нь маш их таалагдсан. Магадгүй хүйтэн харанхуй цаг агаараас нарыг санаад түр зуур зугтсан ч байж магадгүй. Кени улс Африкын орон ч бүр тийм ядуу буурай орон биш гэж би боддог. Тэнд байхад бид Кени уул уруу сургуулиараа аялна. Морь унана. Мөн сафари аяллаараа Кени улс жуулчдыг татдаг. Харин Сомалид болсон дайнтай холбоотой заримдаа энд тэнд буутай цэргүүд зогсож түгшүүртэй болох үе байдаг байв. Би ер нь их аялах дуртай хүн бага залуудаа өөр өөр орны соёлыг таньж мэдэх өөр өөр орчин нөхцөлд өөрийгөө сорих надад таалагддаг.
Янжаагийн ойрын ирээдүйн төлөвлөгөө юу вэ?
Би одоогоор Стокгольмын их сургуулийн Эдийн засгийн сургуульд сурдаг. Болж өгвөл хичээлээ жаахан шахаж энэ 6 сард дуусгаад сургуулиа төгсөх бодолтой байна. Шведийн их дээд сургуульд хэрэв үзэх ёстой хичээлүүдээ шахаж хугацаанаас өмнө төгсөе гэвэл зөвшөөрдөг. Би сургуулиа хурдан төгсөж өөрийн сонирхсон чиглэлээр хурдан ажиллаж эхлэхийн тулд 4 жилийн хичээлээ 2 жилд багтаан үзэж дуусгах зорилттой байгаа. Харин бас үүний хажуугаар телевизийн шоу хөтөлбөрт оролцох саналууд ирээд байгаа нь хичээлээ шахаж үзэхэд жаахан анхаарал төвлөрөхгүй болгож магадгүй байдалтай байна. Удахгүй Францын нэг телевизтэй хамтарч тэдний нэвтрүүлэгт оролцох гэрээ байгуулах гэж байгаа. Мөн ой тогтоолтынхоо төрөлд чансаагаа дээшлүүлэх дасгал сургуулилтаа тогтмол хийх хэрэгтэй. Би цаг заваа аль болох зөв зохицуулахыг л хичээж байна.
Ирээдүйд сургуулиа төгсөөд аль нэг том байгууллагад товтвортой ажил эрхлэх үү эсвэл өөрийн сонирхсон зүйлээ шууд хийх үү гэдэг дээр хараахан шийдвэр гаргаж амжаагүй байна. Өнөөдөр сошиал медиа их хүчтэй хөгжиж хэрэв хүн авьяас чадвартай бас хөдөлмөрч бол өөрийнхөө мэддэг чаддагийг бусадтай хуваалцах олонд танигдах их өргөн боломжтой болоод байгаа. Ялангуяа барууны орнууд, Америкт энэ бол цоо шинэ амьдралын хэв маяг, тренд болоод байна ч гэж хэлж болно. Иймд би бас паблик фигур болж Пи-Арын компанид өөрийнхөө сонирхсон зүйлээр хичээл заах, лекц унших, сургалт хийх гэсэн зорилго бас надад байдаг. Миний олон найз нөхөд энэ чиглэлээр маш амжилттай ажиллаж байгаа. Гэхдээ би их залуу хүн надад тэдний түвшинд хүрэхэд маш их туршлага мэдлэг хуримтлуулах хэрэгтэй байна. Ирээдүйд гэхдээ би өөрийн сонирхсон зүйлээрээ л бие даан ажиллана гэж боддог.
Хэзээ нэгэн цагт Монголдоо ажиллах амьдрах бодол бий юу?
Би Монгол хүн болохоороо Монгол эх орондоо их хайртай. Зарим зун амралтаараа эмээгийнхээ төрсөн нутаг Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр суманд очиж амардаг. Надад Монголын маань байгал үнэхээр үзэсгэлэнтэй сайхан санагддаг. Мэдээж хэрэг Монгол ээж, аавтай хүний хувьд би хэзээ нэгэн цагт бас Монголдоо ирж ажиллах боломжтой гэж боддог. Монголд магадгүй хөгжиж байгаа орон гэдэг утгаараа баруунаас ч илүү боломж байгаа байх гэж би боддог.
За сайхан ярилцсанд баярлалаа. Ирээдүйн ажил амьдралд нь амжилт хүсье.
Ярилцсан.
Б.Эрхэмбаяр
2015 оны 1 дүгээр сарын 11
Эх сурвалж: erkhembayar.blogspot.nl
